kutubhona

керак. Агар бир йилдан кейин қолса у жизя тўлашни қабул қилди деб ҳисобланади ва унинг ҳужжатига зиммийлик муҳри урилиб у зиммийга айланади ва ундан жизя ундирилади. Чунки Ислом юртида бирон кофирнинг жизя тўламай яшаб қолиши жоиз бўлмайди. Жизя йилда бир марта тўланиши керак. Демак агар кофир юртимизда бир йилдан кўпроқ қоладиган бўлса у жизя тўлаши керак ва у мажбуран зиммийга айланади. Агар йил охирида ёки ундан олдин диёримиздан чиқиб кетса жизя тўламайди. Агар чиқиб кетадиган бўлса олдинги омонлиги бекор бўлади. Шунинг учун иккинчи марта диёримизга кирадиган бўлса янги омонлик олиши керак.

Халифанинг мустаъминларга – модомики улар дорул Исломда туришар экан – ёрдам бериши вожибдир. Улар ҳам аҳли зимма ҳукмида бўлишади. Шунинг учун агар мустаъмин жазо бериладиган бирон жиноятни қилса унга худди аҳли зимма каби жазо берилади. Фақат хамр (маст қилувчи ичимлик) ҳади бундан мустасно. Чунки дорул Ислом шаръий ҳукмлар ижро қилинадиган ўриндир. Шунинг учун дорул Исломдаги ҳар бир кишига – у мусулмонми ёки зиммийми ёки мустаъминми – шаръий ҳукмлар ижро этилади. Росулуллоҳ с.а.в. Нажрон аҳли бўлмиш насороларга шундай мактуб юбордилар:

«إنَّ مَنْ بَايَعَ مِنْكُمْ بِالرِّبَا فَلاَ ذِمَّةَ لَهُ»

«Сизлардан кимки рибо билан олди-сотди қилса унинг учун зимма йўқ». Бу ҳадисни Ибн Абу Шайба «Мусаннаф»ида ривоят қилди. Рибонинг ҳаромлиги Ислом ҳукмларидандир. Демак Росулуллоҳ с.а.в.нинг аҳли зиммага рибо билан олди-сотди қилмасликни татбиқ этишлари улардан ҳукмларга амал қилишни талаб қилишга далилдир. Мустаъминга ҳам зиммийга қилинган муомала қилинади.

Мустаъмин ўз жони учун омонлик олган бўлса бу омонлик унинг моллари учун ҳам омонлик бўлади. Гарчи улар учун алоҳида омонлик олмаган бўлса ҳам. Шунинг учун унинг жони қўриқланганидек мол-мулклари ҳам қўриқланади. Мусулмон одам мустаъминнинг маст қилувчи ичимлигига ва тўнғизига талофат етказган бўлса, унинг қийматини тўлайди. Агар уни билмасдан, янглишиб ўлдириб қўйса дия (хун) тўлаши вожиб бўлади, қасддан ўлдирса ўзи ҳам ўлдирилади. Шунинг учун мустаъминга азият етказишдан тийилиш лозим. Мусулмонни ғийбат қилиш қандай ҳаром бўлса, мустаъминни ғийбат қилиш